Zielone miasto dla wszystkich: demokracja intymna i sztuka prospołeczna

Najnowsze Zielone Wiadomości pod red. Beaty Nowak i Adama Ostolskiego; w nr m. in. * Tomasz Kitliński i Paweł Leszkowicz, Sztuka intymnej demokracji
* Roman Kurkiewicz, Zielono mi! http://www.zieloni2004.pl/art-3904.htm

Zielone miasto dla wszystkich: demokracja intymna i sztuka prospołeczna

Sztuka publiczna należy do najważniejszych trendów współczesnej
kultury. Interesuje nas tu intymny wymiar sztuki projektów
artystycznych w otwartej przestrzeni miasta, czyli w warunkach
zaprzeczających wszelkiej prywatności. Udany przykład takiej intymnej
sztuki publicznej pochodzi z Polski; to projekcja artysty o
międzynarodowej renomie Krzysztofa Wodiczki "Słowa i gesty wieży
ratuszowej" na Rynku Starego Miasta w Krakowie.

Wodiczko stosuje technikę projekcji publicznych: na ściany budynków
związanych z władzą rzutuje obrazy wykluczenia, niesprawiedliwości lub
przemocy, prowadzi również poprzez swą sztukę studia nad innością i
wyobcowaniem. Artysta projektował na wieżę Ratusza wideo
gestykulujących dłoni, trzymających różne symboliczne przedmioty -
atrybuty ludzkiego losu. Rozbrzmiewały głosy kobiety-ofiary przemocy
domowej, samotnego starszego niewidomego oraz geja, który opowiadał o
odrzuceniu przez bliskich.

Krzysztof Wodiczko jest także autorem projektów dla bezdomnych. Rodzaj
leczącej, humanitarnej i humanistycznej sztuki szybko się
rozpowszechnił i uzyskał wsparcie, stanowiąc realną alternatywę w
stosunku do pomnikowego rozumienia sztuki w przestrzeni miasta.

Poprzez akcentowanie praw człowieka w sztuce publicznej powstają
najciekawsze projekty, łączące sztukę publiczną z życiem prywatnym. W
ten sposób sztuka intymizuje przestrzeń publiczną, co jest jednym ze
sposobów jej demokratyzacji - przeciw komercyjnej prywatyzacji i
podziałom. Są to prace o pluralistycznej społeczności, które akcentują
jednostkę i jej pluralistyczne życie wewnętrzne. Sztuka intymnej
demokracji próbuje stworzyć przestrzeń porozumienia i sprowokować
widza do mnogiej wizji pożądania i spojrzenia, które w wymiarze
społecznym przekładają się na współistnienie wielu orientacji
uczuciowych. W takiej sztuce spotykają się estetyka, erotyka i etyka;
cel stanowi samo-rządność, gdzie wciąż aktualna okazuje się idea
feminizmu: "to, co prywatne jest polityczne!"

Do projektów, które mają w sobie emocjonalną odmienność, inną drogę
życia należy "Niech nas zobaczą". Karolina Breguła z Kampanią Przeciw
Homofobii przygotowała artystyczną akcję społeczną praw mniejszości
seksualnych/uczuciowych. Trzydzieści prawdziwych par tej samej płci,
kobiet i mężczyzn, pozowało w chwili wyjścia z ukrycia. Portrety
uśmiechnięte pary trzymające się za ręce na polskich ulicach, zostały
umieszczone na billboardach w dużych miastach. Wisiały przez miesiąc
zanim zostały zniszczone. W tym przypadku trauma znajdowała się w
samej rzeczywistości, a sztuka urazu nie powtarzała, lecz go
przekroczyła poprzez wizję alternatywnego życia prywatnego, gdzie
upominamy się o równe traktowanie. Polscy Zieloni stworzyli plakaty
"Miłość to miłość. Make love, not war", a KPH prezentuje obecnie
projekt sztuki publicznej o prawach lesbijek i gejów "Równi w
Europie". Dzieła Wodiczki, projekty mniejszości, "Dotleniacz" Joanny
Rajkowskiej, działania Pawła Althamera z mieszkańcami Bródna - to
bezpośredni udział w naszej demokracji miejskiej.

Źle się dzieje w miastach polskich: dyskryminacja, podziały społeczne,
bezdomność. Potrzebujemy tu sprawiedliwości społecznej. Równości i
różnorodności. Zmieńmy miasto w przestrzeń otwartą, zazielenioną,
zdrową. Popierajmy oddolne inicjatywy zachowania i pielęgnacji zieleni
w mieście oraz tworzenia przyjaznej człowiekowi i przyrodzie sztuki
publicznej; ma ona do odegrania dla społeczności miejskiej wielką
rolę.

Tomasz Kitliński i Paweł Leszkowicz są autorami książki "Miłość i
demokracja". Byli stypendystami Fulbrighta w Centrum Badań nad
Demokracją nowojorskiego uniwersytetu New School. Publikowali w
oficynach naukowych Routledge, New York University Press, Wydawnictwa
Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk. Kitliński
prowadził akcje społeczne w Lublinie w obronie praw pracowniczych i
przeciwko marszowi ONR. Leszkowicz był kuratorem wystaw "Ars Homo
Erotica", "Vogue" oraz "Imperium zmysłów". Wspólnie wzięli udział w
akcji "Niech nas zobaczą" i "Równi w Europie"; należą do koła
lubelskiego Zielonych.